Ülkenin ilk kadın kooperatifi olan Kırsal Kalkınma Kadın Kooperatifi (4K KOOP) bünyesinde, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) desteğiyle kurulan tesiste mandalina, portakal, çilek, muz gibi meyveler katkı maddesi kullanılmaksızın sağlıklı atıştırmalıklar şeklinde kurutulup paketlenecek.
Tesiste ayrıca tarhana, molehiya, erişte gibi geleneksel ürünler de kurutulacak. 45 bin Euro’ya mal olan tesis, elektrik enerjisini solar sistemden karşılayacak.
Lefke ilçesine bağlı Yeşilyurt’ta kurulan Meyve-Sebze Kurutma Tesisi için bugün açılış töreni düzenlendi. Törene Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ın eşi Sibel Tatar, Türkiye’nin Lefkoşa Büyükelçisi Metin Feyzioğlu’nun eşi Birgül Feyzioğlu, Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Hüseyin Çavuş, Ekonomi ve Enerji Bakanı Olgun Amcaoğlu, Lefke Kaymakamı Sadi Güneş, Lefke Belediye Başkanı Aziz Kaya, TİKA Başkanı Serkan Kayalar, bakanlık bürokratları, üreticiler ve bölge halkı katıldı.
Törende, sırasıyla 4K KOOP Başkanı Deniz Solyalı, TİKA Başkanı Serkan Kayalar, Lefke Kaymakamı Aziz Kaya, Ekonomi ve Enerji Bakanı Olgun Amcaoğlu, Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Hüseyin Çavuş ve Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ın eşi Sibel Tatar konuşma yaptı.
Solyalı: “Cesaretle üretmeye devam ediyoruz”
4K KOOP Başkanı Deniz Solyalı, 2021’de 4 kişiyle ülkenin ilk kadın kooperatifini kurduklarını, bugün sayılarının 40’a ulaştığını kaydederek, 2,5 yılda birçok projeyi hayata geçirdiklerini söyledi.
Tarım ve Kırsal Kalkınma Mali Destek Programı kapsamında aldıkları destekle eski bir kooperatif binasını yenilediklerini belirten Solyalı, şimdi de TİKA’nın desteğiyle ülkenin ilk meyve-sebze kurutma tesisini kurduklarını ifade etti.
Kurutulmuş ikame ürünlerin yerine yerli ürünleri koyma, yurt içindeki ve yurt dışındaki pazarlara ulaşma hedeflerine dikkat çeken Deniz Solyalı, tesiste mandalina, portakal, çilek, muz gibi meyvelerin yanı sıra, tarhana gibi geleneksel ürünlerin de üretilerek kurutulacağını söyledi.
Solyalı, “Bizleri siz cesaretlendirdiniz, bu cesaretle, üretmeye ve projeleri hayata geçirmeye devam ediyoruz” dedi.
Kayalar: “Bu tür projeleri artıracak, yaygınlaştıracağız”
TİKA Başkanı Serkan Kayalar, 32 yılı geride bırakan TİKA’nın tecrübe ve birikimlerini dost ve kardeş ülkelerle paylaştığını kaydederek, farklı sektörlerde 30 binin üzerinde proje tamamladıklarını ifade etti.
TİKA’nın Lefkoşa ofisinin 2019’da açıldığını da anımsatan Kayalar, KKTC’de 150’nin üzerinde proje hayata geçirildiğini söyledi.
Gelir getirici projeleri önemsediklerini vurgulayan Kayalar, yaklaşık 1 yıl önce Kırsal Kalkınma Kadın Kooperatifi ile iş birliği başlattıklarını, meyve ve sebzeleri kurutacak modern endüstriyel makineler alındığını, tesis bünyesinde hizmet verecek 7 satış büfesi ve 1 eğitim odası oluşturulduğunu kaydetti.
Kayalar, “Tesis sadece Lefke bölgesinde değil, Kuzey Kıbrıs’ın tamamında kadın emeğinin hak ettiği değeri görmesi hedefiyle kuruldu. Bu tür projeleri artıracak, yaygınlaştıracağız….” dedi.
Kaya: “Bu girişim örnek olmalı”
Lefke Kaymakamı Aziz Kaya, Lefke bölgesinin Kuzey Kıbrıs’ın en önemli üretim bölgesi olduğunu, en kötü şartlarda bile üretmekten vazgeçilmediğini söyledi.
Yıllar içinde Lefke’deki ürün çeşitliliğinin arttığını, son dönemde bölgede tropikal ürün de yetiştirildiğini ifade eden Kaya, Kırsal Kalkınma Kadın Kooperatifi’ne olanakları ölçüsünde destek verdiklerini belirterek, “Bu önemsenecek bu girişimdi, nitekim ortaya başarılı işler çıktı…” dedi.
Kaya, kadınların üretimde yer almasının, zengin ürün potansiyelinin katma değere dönüştürülmesinin örnek olmasını diledi.
Amcaoğlu: “Böyle projelerin devamını diliyorum”
Ekonomi ve Enerji Bakanı Olgun Amcaoğlu, 2021’de Kırsal Kalkınma Kadın Kooperatifi’nin açılışında yapılan konuşmaları hatırladığını, akıllarda, “Bu zor şartlarda hedefe ulaşılabilecek mi?” sorusu olduğunu kaydederek, “Cevap karşımızda…” dedi.
İhtiyaç duyulan yaş meyve ve sebzenin ülkede yetiştirilmesinin, bu ürünlerin katma değerle daha büyük pazarlara ulaştırılmasının, kadınların üretimde olmasının önemli olduğunu vurgulayan Amcaoğlu, “Böyle projelerin devamını diliyorum. Devamı olursa hükümetlerin de Türkiye Cumhuriyeti’nin de katkıları devam edecek….” şeklinde konuştu.
Çavuş: “En ufak zorluk karşısında böyle serzenişlerde bulunmaktan uzak duralım”
Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Hüseyin Çavuş, kooperatifçilikten gelen biri olarak bu alanı çok önemsediğini kaydederek, kadın üreticilere, “Siz yürüyeceksiniz, biz hükümet olarak önünüzü açacağız” diyerek seslendi.
Bu tesiste elde edilecek ürünlerin özellikle çocukların tükettiği kötü atıştırmalıkların yerine geçebileceğini belirten Çavuş, kurutulmuş meyvelerin kısa süre sonra okul kantinlerinde ve marketlerde yerini alabilmesi hedefine işaret etti.
Sabah TİKA yetkileriyle Türkmenköy’de olduğunu, dönüm başına bin TL destek açıkladıkların,ı baklagillerin Tarım Sigortası Fonu kapsamına alındığını anımsatan Çavuş, tropikal meyveler için de dönüm başına 2 bin TL destek verildiğini söyledi, “Ürün çeşitliliğiyle ilgili desteklerimiz sürecek” dedi.
Narenciye ve enginar konusunda da konuşan Çavuş, bu ürünleri etkileyen yeşillenme hastalığına neden olan böceği, nasıl çoğaldığını bilmediklerini, son 3 haftadır, TC Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın ve TC Lefkoşa Büyükelçisi’nin desteğiyle, TC Tarım Bakanlığı personeliyle bu konuda çalışma yaptıklarını ve sonuca vardıklarını söyledi.
3 milyon dolarlık ticari hacmi olan enginarın ihracatta önünü açtıklarını belirten Çavuş, narenciyedeki yeşillenme hastalığı konusunda da sıfır toleransla çalıştıklarını, hastalığa neden olan böceğin yumurtalarının da yok edilmesiyle ilgili mücadelede sonuç aldıklarını, dün akşam saat 23.00’te Güzelyurt’a giderek bunu üreticiye müjdelediğini, sonrasında da Cypfruvex Ltd’e gittiğini ve fabrikanın çalıştırıldığını kaydetti.
Uzun zamandan sonra, Türkiye’nin de desteğiyle Azerbaycan’a ve Irak’a narenciye ihracatının başladığını belirten Çavuş, yarın itibarıyla Türkiye’ye ihracatın devam edeceğini söyledi.
Çavuş, “Ambargo yok, böyle bir böcek yoktur, böceğin yumurtası mı olur diyenler nerede? Türkiye’deki kardeşlerimizin kalplerini kırdılar." dedi.
TİKA’nın üretime, küçükbaşa, balıkçılığa, kültüre verdiği desteğe işaret eden Çavuş, “En ufak zorluk karşısında böyle serzenişlerde bulunmaktan uzak duralım. Biz Anavatanla daha güçlüyüz.” diye konuştu.
Tatar: “Çalışan, iş yapan projeleri fark etmek, üretim noktalarına destek olmak en önemlisi”
Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ın eşi Sibel Tatar, her fırsatta ülkenin kalkınması, daha güzel günlere ulaşması için üretime katkının önemini dile getirdiğini söyledi.
Tatar, yurt dışına seyahatlerinde kurutulmuş meyveleri gördüğünü, bunun neden ülkede yapılmadığını düşündüğünü ve üzüldüğünü söyleyerek, TİKA’ya bu konudaki desteği için teşekkür etti.
Kadın üreticilerin emekleriyle oluşturdukları tesisin ekonomiye yapacağı katkıya işaret eden Tatar, “Bu, gelişebilecek bir sektör. ” dedi.
Kurutulmuş ürünlerin ithalinden ihracına geçileceği konusunda şüphe duymadığını Sibel Tatar, kadın kooperatiflerinin öncüsü olan 4 K KOOP’un çabasını, üretime katkısını farkında olduğunu vurguladı.
Sibel Tatar, “Çalışan, iş yapan projeleri fark etmek, üretim noktalarına destek olmak en önemlisi.” dedi.
Tatar, tesiste solar enerji kullanılmasının diğer bir takdir konusu olduğunu vurgulayarak, diğer tesislerde de bu yolun açılması temennisinde bulundu.