Hazar Denizi'nin ve altında yatan kaynakların, kıyısı olan ülkeler tarafından kullanılabilmesine olanak tanıyan anlaşma imzalandı. 20 yıl süren müzakerelerin ardından gelen anlaşmaya Rusya, İran, Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan imza atacak. Anlaşmaya göre, kıyısı bulunmayan ülkeler Hazar Denizi'nde asker bulunduramayacak.
Hazar denizinin kıyısı olan ülkeler tarafından paylaşılması ve kullanılabilmesi için 20 yılı aşkın süredir yürütülen müzakereler, liderlerin bugün imzaladığı anlaşmayla nihayetlendi.
Kazakistan'ın Aktau kentinde düzenlenen Hazar Ülkeleri Devlet Başkanları Zirvesi'ne Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbangulu Berdimuhammedov katıldı.
Hazar'da ekonomi, ulaştırma, çevre, güvenlik ve diğer alanlarda işbirliği konularının ele alınacağı zirvede, geçen yıl aralık ayında Moskova'daki Hazar Ülkeleri Dışişleri Bakanları Toplantısında mutabakat sağlanan Hazar'ın hukuki statüsüyle ilgili anlaşmaya imzalar atıldı.
Anlaşma taslağına göre, Hazar Denizi'nin dibi ve toprak altı bölgeleri farklı alanlara bölünürken, deniz yüzeyi de deniz sahası, deniz hududu, balıkçılık alanları ve kaynakların kullanımı gibi esaslara göre paylaştırılacak.
Sahilden 15 deniz mili mesafeye kadar olan bölgeler, her ülkenin kendi arazisi olarak kabul edilecek. Bu mesafeye 10 deniz mili eklenerek toplam 25 mil, her ülkenin balıkçılık alanı olarak belirlenecek. Diğer kısımlar ise ortak kullanıma açık, tarafsız bölge olacak.
Kıyıdaş ülkelerin iş birliği ilkelerini ve yasal sorumluluklarını içeren ve beş devlet için eşit şartlar getirdiği vurgulanan taslağa göre, Hazar'ın dibi, yan yana ve karşı karşıya olan ülkeler arasında bölgelere bölünecek.
Hazar denizinin hava sahasının kullanımına ilişkin istişarelere anlaşmanın imzalanmasından sonra da devam edilecek. Ancak, anlaşmayla kıyıdaş beş ülkenin dışında Hazar denizinde yabancı askeri varlıkların bulunması yasaklanacak.
İran, Rusya, Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazakistan, tam bir enerji denizi olan Hazar'dan daha fazla pay alabilmek için 1996 yılından bugüne müzakereler sürdürüyordu. Müzakereler, Hazar'ın deniz mi yoksa bir göl mü olduğu noktasında kilitleniyordu.
Yaklaşık 50 milyar varil petrol ve 9 trilyon metreküplük doğalgaz rezervinin bulunduğu tahmin edilen Hazar'ın, bugün imzalanacak anlaşmada deniz olarak tarif edildiğini ve paylaşımın da buna göre yapıldığını belirtiyor.
NAZARBAYEV: TARİHİ BELGEYİ İMZALAYACAĞIZ
Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, bugün Hazar denizine kıyısı olan ülkelerin devlet başkanlarının 20 yıldır müzakere edilen bölgenin hukuki statüsüyle ilgili tarihi belgeyi imzalayacaklarını bildirdi.
Nazarbayev, Mangıstau eyaletine düzenlediği iş ziyareti çerçevesinde bölgenin sosyal ve ekonomik kalkınması konularına ilişkin düzenlediği toplantıda yaptığı konuşmada, Hazar bölgesinin tarihi, kültürel, manevi, ideolojik ve jeopolitik önemi üzerinde durdu.
Ülkede petrol ve doğalgaz endüstrisi, altyapı, ulaştırma ve lojistik potansiyelinin gelişmesi bağlamında Mangıstau eyaletinin ulusal ekonomiye büyük katkı sağladığına işaret eden Nazarbayev, Nurlu Yol (Nurlı Jol) kalkınma programı sayesinde eyaletin önemli ulaştırma ve lojistik merkezi haline geldiğini söyledi.
Cumhurbaşkanı Nazarbayev, bölgedeki uluslararası havalimanı, demiryolları, karayollarının yanı sıra, Aktau ve Kurık limanlarının ülke ekonomisine büyük etki sağlayacağını kaydetti.
Mangıstau eyalet merkezi Aktau kentinde yapılacak 5. Hazar Ülkeleri Devlet Başkanları Zirvesi'ne hazırlık konularına değinen Nazarbayev, "Yarın, burada Hazar'a kıyısı olan ülkelerin devlet başkanları toplanacak ve 20 yıldır müzakere ettiğimiz Hazar denizinin hukuki statüsüyle ilgili tarihi belgeyi imzalayacaklar." diye konuştu.
